Şehir Planlama Projesi IV-II
Bireysel araştırma yetilerini geliştirerek, öğrencilere hipotez oluşturma, kuramsal çerçeve geliştirme ve kentsel ile kırsal mekânsal sorunlara yenilikçi çözümler üretme konularında rehberlik eder.
Araştırma Temelli Mekânsal Problem Çözme
"Bireysel araştırma becerileri ve analitik titizliğe odaklanan bu ders, kentsel ve kırsal mekânsal sorunları bilimsel araştırma yoluyla ele alma yeteneğini geliştirmeye yöneliktir. Öğrencilerin hipotezler formüle etmeleri, kuramsal çerçeveler oluşturmaları, detaylı analizler yapmaları ve bulguları tutarlı, uygulanabilir planlama önerilerine dönüştürmeleri teşvik edilir. Ders, araştırma temelli bir yaklaşımı esas alır ve öğrencileri, gerçek mekânsal sorunlarla ilgili ilk incelemeden başlayarak yenilikçi tasarım ve planlama çözümlerinin geliştirilmesine kadar olan sürecin tamamında yönlendirir.
Eleştirel düşünme ve yöntemsel yetkinliği geliştirmeyi amaçlayan bu ders, öğrencilerin kentsel planlama ve tasarım alanındaki gelişen tartışmalara bağımsız bir şekilde katkıda bulunmalarını sağlamayı hedeflemektedir.
Daha açık bir anlayış sunmak adına, lisans eğitimimin dördüncü yılının ikinci dönemine ait proje çalışmamı bir sonraki bölümde detaylandıracağım.
Kentsel Ulaşım Planlamasında Akıllı Taşımacılığın Entegrasyonu
Bu proje, Denizli şehir merkezine odaklanarak Akıllı Ulaşım Sistemleri'nin (AUS) kentsel ulaşım modellemesine entegrasyonunu incelemektedir. Gelişen bir sanayi merkezi olan Denizli, temel bir AUS altyapısına sahip olmasına rağmen artan trafik sıkışıklığıyla karşı karşıyadır. AUS, bütüncül bir yaklaşımla yayalar, bisikletliler, toplu taşıma kullanıcıları ve sürücüler dahil olmak üzere tüm ulaşım kullanıcılarının karşılaştığı zorlukları çözme ve seyahat kalitesini artırma potansiyeline sahiptir.
Bu çalışmada, Denizli’deki mevcut ulaşım ağı değerlendirilmiş ve AUS teknolojilerinin performansını en üst düzeye çıkarmak için yeniden düzenlenmiştir. Yaya, bisiklet, toplu taşıma ve motorlu taşıt sistemlerinin mevcut durumuna dayalı olarak temel kentsel hareketlilik sorunları belirlenmiştir. Ayrıca, küresel AUS uygulamaları ve bunların çevresel, sosyal ve ekonomik faydaları analiz edilerek, Denizli’nin kendine özgü kentsel yapısına uygun çözümler geliştirilmiştir.
Ulaşım Mühendisleri Enstitüsü’nün (ITE) standartları kullanılarak, mevcut arazi kullanımı ve imar planlarına göre trafik yoğunluğu hesaplamaları yapılmıştır. Bu hesaplamalar, planlanan arazi kullanımı ile mevcut ulaşım altyapısının kapasitesi arasında özellikle merkezi mahallelerde ve gelecekte gelişmesi öngörülen alanlarda uyumsuzluklar olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle çalışma, farklı kentsel alanlar ve yoğun saatler ile acil durumlar gibi özel senaryolar için özelleştirilmiş çözümler de dahil olmak üzere imar ve ulaşım politikalarında stratejik değişiklikler önermektedir.
Küresel AUS uygulamalarını yerel kentsel dinamiklerle uyumlu hale getirerek, bu proje akıllı hareketliliğin entegrasyonunun daha verimli, yaşanabilir ve sürdürülebilir kentsel çevreler yaratma potansiyelini ortaya koymaktadır.
Denizli'de Ulaşım Yapısı Analizi
ITS'ye bütünsel olarak yaklaşılmalıdır. Bu nedenle, kentsel ulaşım sisteminin her bileşeni ayrı ayrı ve ayrıntılı olarak incelenmelidir. Bu bağlamda, ulaşım analizleri yaya hareketliliği, bisiklet ulaşımı, toplu taşıma, motorlu taşıtlar ve trafik operasyonlarına odaklanarak ayrı kategoriler altında yürütülmüştür.
Yaya Hareketliliği Analizi
Yaya anketleri , şehirdeki yürüme alışkanlıklarını anlamak ve temel sorun alanlarını belirlemek için önemlidir. Bu çalışmalar, yayalarla ilgili sorunların en yoğun olduğu yerleri belirlemeye yardımcı olur ve yaya planlamasında karar alma için bir temel görevi görmelidir. Yayaları etkileyen ulaşım politikaları dikkatlice değerlendirilmeli ve eylemler elde edilen verilere dayanmalıdır. Ayrıca, yaya akışının zaman içinde şehir genelinde nasıl evrildiğini ve değiştiğini izlemek çok önemlidir.
Denizli kent merkezindeki çevre mahallelerde yaya hareketliliği nispeten rahat olmakla birlikte kent merkezine yaya ulaşımı sınırlı düzeyde kalmaktadır .
Buna karşılık, şehir merkezine ve merkezin kendisine daha yakın olan mahalleler, özellikle engelli bireyler için yayalar için önemli zorluklar teşkil eder. Bu merkezi alanlardaki yürüyüş altyapısı genellikle yetersizdir ve güvenli ve kapsayıcı yaya hareketini kısıtlar .
Bisiklet Hareketliliği Analizi
Denizli'de bisiklet kullanımını teşvik etmek için yeterli bisiklet park yeri tesislerinin bulunmasını sağlamak ve bisiklet yollarının güvenliğini artırmak esastır. Uygulamadaki en büyük zorluklardan biri , birçok yolun genişliğinin yetersiz olması ve araçların park için sokak alanını işgal etmesi gibi yaygın bir sorundur . Bunu ele almak için, belirli yerlerde kaldırımları daraltarak belirlenmiş park yerleri ve yol dışı park alanları getirilmelidir. Bu, özellikle daha dar koridorlarda sürekli ve güvenli bisiklet yolları için yer kazanmaya yardımcı olacaktır. 2010 Ulaşım Ana Planı'nda, yollar, eşlik eden görselleştirmede gösterildiği gibi , bisiklet kullanımı için uygun, koşullu olarak uygun (değişiklik gerektiren) veya uygunsuz olarak kategorize edilmiştir. Ayrıca, ayrıntılı analizler ve anket sonuçlarına dayanarak geliştirilen önerilen bir bisiklet rotası da gösterilmektedir.
Şehrin merkezi bölgesi topografya açısından genel olarak bisiklete binmeye uygun olsa da kullanıcı talebine uygun belirlenmiş bisiklet yolları geliştirilmemiştir. Sonuç olarak, bisikletlilerin genel ulaşım sistemindeki payı düşük kalmaktadır.
Toplu Taşıma Analizi
Denizli'de toplu taşımanın karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri, özellikle alternatif ulaşım seçeneklerinin sınırlı olması göz önüne alındığında, minibüslere aşırı güvenilmesidir . Minibüsler, özellikle yoğun saatlerde trafik sıkışıklığına katkıda bulunmada önemli bir rol oynar. Mevcut otobüs ve minibüs güzergahlarının analizi, özellikle toplu taşımaya erişimin ciddi şekilde sınırlı olduğu şehrin kuzey kesimlerinde hizmet kapsamında boşluklar olduğunu ortaya koymaktadır . Servis hizmetleri başka bir mod sağlasa da, esas olarak iç hatlarda çalıştıkları için ana trafik arterleri üzerindeki etkileri asgari düzeydedir.
Taşıt Analizleri
Denizli'deki motorlu taşıt taşımacılığının analizi , park alanları, kaza noktaları, yoğun trafik koridorları, acil müdahale bölgeleri ve trafik oluşturan arazi kullanımları gibi birkaç temel bileşene odaklanmıştır. Bu unsurların her biri, genel trafik akışı ve kentsel hareketlilik üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak için yapılandırılmış bir sınıflandırma altında ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Otopark Analizi
Denizli'nin nispeten gelişmiş tekstil ve sanayi sektörleri nedeniyle araç sahipliği yüksektir ve bu durum özellikle yoğun ticari ve kurumsal faaliyetlerin olduğu bölgelerde önemli bir park talebine yol açmaktadır. Büyük ticari fonksiyonları olmayan yerleşim bölgeleri genellikle daha az park sorunu yaşarken, Saraylar, Sırakapılar, Altıntop ve 15 Mayıs gibi şehir merkezi bölgeleri iş yoğunluğu, hastane yakınlığı veya plansız kentsel büyüme nedeniyle ciddi eksikliklerle karşı karşıyadır . Birçok park olanağı bulunmasına rağmen, yetersiz tasarım, uygulama sorunları ve sınırlı düzenlemeler genellikle bunların etkinliğini azaltır. Paylaşımlı park etmeyi teşvik etmek, tabelaları iyileştirmek ve yüksek talep gören alanların yakınında kısa süreli park etmeye öncelik vermek gibi stratejik park yönetimi esastır. Ayrıca, şehir merkezine yakın ancak doğrudan içinde olmayan çok katlı veya yer altı otoparkları inşa etmek ve büyük trafik oluşturan arazi kullanımlarını çekirdeğin dışına taşımak hem trafik akışını hem de park imkânını önemli ölçüde iyileştirebilir.
Kaza Noktaları ve Zirve Saatlerde Trafiğin Sıkıştığı Akslar
Denizli'nin kentsel trafik ağının analizi , kaza eğilimli konumlar ile yoğun saatlerde yoğun trafik sıkışıklığı yaşayan koridorlar arasında güçlü bir korelasyon olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle Ulus ve Ali Dartanel gibi caddelerde kazalarda önemli bir artış yaşanırken, İzmir, Ankara ve Acıpayam gibi ana arter yollarda düşüş görülmüştür. Yüksek kaza sıklığı ile sıkışıklık noktaları arasındaki örtüşme, bu kritik kavşaklarda hedefli müdahalelere olan ihtiyacı vurgulamaktadır. Gelecekteki herhangi bir ulaşım çerçevesi, hem güvenliği hem de trafik akışını iyileştirmek için yoğun olarak kesişen ve yüksek riskli koridorlar boyunca iyileştirmelere öncelik vermelidir.
Mevcut Trafik Yoğunlukları
Arazi Kullanım Planına Dayalı Güncel Trafik Yoğunlukları
Denizli'deki güncel trafik yoğunlukları, her mahalle içindeki konut, karma kullanımlı konut-ticaret, ticaret, sanayi ve üniversite bölgelerine odaklanılarak arazi kullanım verileri kullanılarak hesaplanmıştır. Gezi üretim tahminleri, her arazi kullanım türüne farklı gezi oranları atayarak ITE standartlarına göre yapılmıştır. Sonuçlar, en yüksek trafik yoğunluğunun merkez Saraylar mahallesinde , ardından Sümer, Adalet ve Hacıkaplanlar mahallelerinde meydana geldiğini göstermektedir. Trafik yoğunluğu genellikle merkezden dışarı doğru azalmaktadır . Arazi kullanımlarının trafiğe nasıl katkıda bulunduğunda da mekansal bir örüntü belirgindir: ticari faaliyetler Üçgen olarak bilinen merkezi kavşak etrafında yoğunlaşmış , karma kullanımlı geliştirme güneyde, konut alanları batıda ve sanayi bölgeleri kuzeyde hakimdir .
İmar Planına Dayalı Tahmini Trafik Yoğunlukları
Standartlaştırılmış seyahat üretim oranları kullanılarak analiz edildiğinde, imar planı birkaç mahalledeki trafik yoğunluğunda dikkate değer değişiklikler ortaya koyuyor. Şehrin kuzey kesiminde, şu anda boş parsellerin hakim olduğu yerde, yeni ticari imarın trafik yükünün bir kısmını Saraylar gibi aşırı sıkışık bölgelerden uzaklaştırması bekleniyor. Ancak, birçok merkezi mahallede, genişletilmiş ticari tanımlamalar nedeniyle trafik yüklerinin artması öngörülürken, sanayi bölgelerinin etkisi şehir merkezinde azalmış gibi görünüyor.
Trafik Yönetim Grupları
Mevcut trafik yoğunluklarının analizi , tıkanıklığa katkıda bulunan arazi kullanım türlerinin mekansal olarak kümelendiğini ve bu sayede farklı trafik yönetim bölgelerinin oluşturulmasına olanak sağladığını ortaya koymaktadır. Bu bölgelerin her biri, yerel ulaşım zorluklarını etkili bir şekilde yönetmek için özel olarak tasarlanmış geliştirme stratejileriyle ele alınmıştır. Genel hedef , şehir merkezinin kontrolsüz mekansal ve işlevsel genişlemesini önlemek, mevcut kapasiteler karşılandıktan sonra endüstriyel yayılmayı sınırlamak ve geçiş bölgelerine tecavüz etmeden konut büyümesini kuzeybatıya yönlendirmektir . Her bölge için günlük trafik akışı, acil müdahale ve yük lojistiğine odaklanan özel stratejiler geliştirilmiştir. Günlük yönetim kapsamında, yaya dolaşımı, park etme, toplu taşıma, bisiklet ve araç trafiğiyle ilgili sorunlar ele alınmış ve yoğun saatlere ve hafta sonlarına göre uyarlanmış ek önlemler alınmıştır.
Sentez ve Öneri Strateji Planı
Analiz aşamasının ardından, Denizli şehir merkezinde ulaşım sorunlarının en yoğun olduğu alanları vurgulamak için kapsamlı bir sentez haritası üretildi. Bu harita, yeni bir kentsel ulaşım çerçevesi geliştirmek için temel bir araç görevi görüyor ve merkez alandaki kritik sorun bölgelerine dair net bir genel bakış sağlıyor.
Teknik analizlere ek olarak, hem merkezi kentsel alanlarda hem de dijital platformlar aracılığıyla anketler yürütülerek, sakinlerin şehrin temel sorunları hakkındaki görüşleri toplandı. Katılımcılar , kentsel planlamayı (%70,8) ve ulaşım/trafik (%60,4) en acil sorunlar olarak tanımladı. Trafiğe özgü sorunlar açısından, en sık belirtilen sorunlar yetersiz park yeriydi (%81,3).
Hem mekansal analizlerin sentezinden hem de kamuoyu anket sonuçlarından yararlanılarak, mobilite sorunlarının en şiddetli olduğu alanlar için akıllı ulaşım stratejileri geliştirildi . Önerilen önlemler arasında yayalaştırma, sıkışıklık fiyatlandırması, akıllı terminaller, akıllı yol sistemleri, bisiklet altyapısı, iyileştirilmiş sinyalizasyon, dijital mobilite uygulamaları, alternatif rota planlaması ve akıllı park çözümleri yer alıyor.
Bu akıllı ulaşım önlemlerini sorunların en yoğun olduğu belirli konumlarla uyumlu hale getirmek için stratejik bir teklif haritası oluşturuldu. Bu harita, her alan için özel yönetim kararlarını ana hatlarıyla belirterek, belirlenen zorlukları doğrudan ele almayı ve şehir merkezindeki genel trafik akışını ve erişilebilirliği iyileştirmeyi amaçlıyor.
Kent Merkezi İçin Öneri Ulaşım Ağı
Analiz ve önerilen stratejilere dayanarak, belirli ulaşım yönetimi kararları geliştirildi ve şehir merkezi için yeniden tasarlanan ulaşım ağına haritalandı. Merkezi tıkanıklığı hafifletmek için Adalet ve Çamlaraltı mahalleleri uygun ikincil merkezler olarak belirlendi ve ana merkezle bağlantılarını güçlendirmek için yeni bir ulaşım sistemi önerildi. Aktarma noktaları olan bir tramvay hattı tanıtıldı ve yoğun trafikli alanlar için Londra modeline benzer şekilde tıkanıklık fiyatlandırma bölgeleri önerildi; bunun yanında ağır vasıtalar için erişimi kısıtlanmış düşük emisyonlu bölgeler belirlendi. Plan ayrıca yol genişletme, yayalaştırma ve trafik hacmine göre erişimi düzenleyen akıllı bariyerlerin kurulumunu da içeriyor. Intermodal aktarma noktaları coğrafyaya ve farklı ulaşım modlarına uygunluğa göre stratejik olarak yerleştirildi.
Tüm teklif, arazi kullanım türlerine dayalı kümeleri ortaya koyan ayrıntılı trafik yoğunluğu hesaplamalarına dayanmaktadır. Yaklaşım, aralarında etkili bir bağlantı sağlarken her arazi kullanım grubundaki ulaşım sorunlarını ele almaya vurgu yapar. Sonuç olarak, bu çalışma, şehir planlamacılarının yüksek yoğunluklu alanları belirleyerek, katkıda bulunan arazi kullanım türlerini analiz ederek ve hem iç gelişimi hem de dış bağlantıyı bilgilendirilmiş planlama kararları aracılığıyla yönlendirerek akıllı ulaşım sistemlerinde merkezi bir rol oynayabileceğini göstermektedir.
Önerilen akıllı ulaşım uygulamalarının etkinliği ve faydaları, benzer teknolojilerin uygulandığı uluslararası vaka çalışmalarıyla karşılaştırmalar yoluyla değerlendirildi. Örneğin, San Francisco'da görüldüğü gibi akıllı şebeke teknolojilerinin entegre edilmesinin enerji sektöründe istihdamı önemli ölçüde artırması , akıllı aydınlatma sistemlerinin ise yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırması öngörülmektedir. Kolombiya'daki uygulamalardan ilham alan akıllı su sistemlerinin benimsenmesinin, otomatik sayaç okumaları yoluyla operasyonel maliyetleri ve yakıt tüketimini azaltması beklenmektedir. Groningen modeline dayanan atık yönetimi iyileştirmeleri, toplama rotalarını optimize ederek işçilik ve yakıt giderlerini düşürmeyi amaçlamaktadır. Barselona'nın akıllı ulaşım çözümleri , gerçek zamanlı bilgi sistemleri ve uyarlanabilir trafik ışıkları yoluyla seyahat sürelerini azaltmaktadır . Ek olarak, Kaliforniya'nın akıllı güvenlik teknolojileri kamu güvenliği harcamalarını azaltmaya yardımcı olabilir. Bu örnekler, Denizli'nin önerilen akıllı ulaşım stratejilerinin önemli ekonomik, sosyal ve çevresel faydalar sağlama potansiyelini vurgulamaktadır. Başarılı olurlarsa, Türkiye genelinde daha geniş akıllı mobilite yatırımları için bir katalizör görevi görebilirler. İlk uygulama maliyetleri yüksek olsa da, sistemler kurulduktan sonra asgari ek yatırımla uzun vadeli kazanımlar elde edilebilir .
Projeyi daha derinlemesine incelemek için, dokümanın tamamını (Türkçe) buradan indirebilirsiniz.